Rommel en Angelita kwamen in juni 2022 in beeld bij het Vice Versa project van Stichting ROS via een sleutelpersoon in de Filipijnse gemeenschap. Zij blijken op dat moment anderhalf jaar in Nederland te zijn en het viel hen zwaar. Ze arriveerden hier in de week voordat Nederland op slot ging vanwege de coronacrisis. Hun netwerk hier was beperkt en tijdens de corona-lockdowns konden ze nauwelijks aan de slag om het werk te doen waar ze voor gekomen waren. Hun visum verliep. In combinatie met hoge kamerhuur hadden ze grote moeite het hoofd boven water te houden. Hun thuisland hield lang de grenzen gesloten, maar stelde tegen de zomer van 2022 periode weer meer vluchten open. Zelf hadden ze niet de middelen om een vlucht te boeken, laat staan om een goede start te maken in hun land van herkomst.
In de weken na de eerste ontmoeting sprak de terugkeerbegeleider van project Vice Versa uitgebreid met hen over de situatie na terugkeer en hoe ze zich daar het beste op kunnen voorbereiden. Omdat een woning en andere praktische zaken op orde bleken te zijn spitste de begeleiding zich toe op hun plan om een zogenaamd ‘sari sari’ winkeltje op te zetten. Ze namen om met dat doel ook deel aan een businesstraining die werd verzorgd door Filmis, een organisatie van Filipijnse migranten waar Stichting ROS veel mee samenwerkt. Daarin wordt onder meer het opzetten van een boekhouding besproken en het idee om een barbecue-restaurantje aan de winkel toe te voegen.
Een voorbeeld van de boekhouding van een winkeltje in de Filipijnen werd in de cursus besproken:
Op 10 augustus vertrokken Rommel en Angelita naar hun thuisstad Batangas, op 2,5 uur rijden van Manilla, nadat IOM voor hen het ticket en de benodigde covid-tests en gezondheidsverklaringen had geregeld. Op Schiphol werden ze uitgezwaaid door twee begeleiders.
Na aankomst hielden ze de Vice Versa counselor op de hoogte over de voortgang van het opknappen van het winkeltje. Het was een ruimte aan hun huis die ze eerder al als winkeltje hadden geprobeerd in te richten. Een van de eerste stappen was nu het schilderen van een naam op de pui, een samentrekking van hun beide voornamen:
Sari sari staat voor ‘van alles wat’. Deze buurtwinkeltjes zijn overal te vinden in de Filipijnen, soms meerdere in één straat. Het is relatief goedkoop om dit type bedrijfje te starten voor de eigenaren omdat voor een ruimte aan het eigen huis geen extra huur nodig is. Voor buurtbewoners is het gemakkelijk vanwege de nabijheid, en omdat geldgebrek mensen ertoe leidt om alles in kleine hoeveelheden te kopen en/of te laten opschrijven voor betaling aan het einde van de week of maand.
Rommel en Angelita besteedden hun terugkeerbudget aan de schilderwerkzaamheden en aan het inkopen van producten voor hun winkeltje. Na inrichting zag het er zo uit:
Het grootschalig inkopen van producten om in het winkeltje per stuk of per mini-knijpverpakking weer te verkopen levert lange bonnen op voor de administratie:
Een van de kostenposten zijn bovendien de benodigde vergunningen, in dit geval zes, die jaarlijks moeten worden vernieuwd:
Bij het monitoringsbezoek dat Vice Versa begeleider Reinout bracht aan de Filipijnen bezocht hij in februari 2023 ook dit winkeltje in Batangas. Het is gelegen aan een uitvalsweg van het wijkje en bleek behoorlijk wat aanloop te hebben, vooral aan het einde van de dag.
Intussen was het aantal producten uitgebreid. Onder meer telefoonhoesjes, menstruatieproducten en bier en chips voor de avonden in het weekend blijken goed te lopen en relatief wat meer op te leveren. Ook was in een franchise-constructie ijsjesverkoop gestart in voorbereiding van de hete maanden maart t/m juni.
Het opladen van de pre-paid simkaart zorgt altijd voor wat extra aanloop.
Daarnaast was in de maanden ervoor de barbecue opgestart, waarvan veel wordt afgehaald en een deel ter plaatse wordt gegeten aan het enige beschikbare tafeltje:
Reinout mocht ook even aanschuiven, zoals je ziet.
Al met al kan het echtpaar een klein beetje winst overhouden aan het einde van de maand na alle inkopen die ze moeten doen. Maar nog niet voldoende om volledig de kosten van het winkeltje én hun verdere levensonderhoud te dekken, daarvoor krijgen ze nog hulp van familieleden. Ze hopen dat dit over een aantal maanden beter is.
De ervaringen van andere Filipino’s in ons project die Reinout dit jaar ook bezocht leert dat het maken van voldoende winst meer dan een jaar kan duren – met alle risico’s van dien. Slim grootschalig inkopen, gericht op wat de buurtbewoners nodig hebben, en een scherp oog op de concurrentie kunnen – naast de locatie en goede contacten in de wijk – veel toevoegen. Daarnaast is het zaak om kopen op krediet scherp te reguleren (zonder krediet kan niet, zeggen ze, want dan winnen de concurrenten om de hoek) en te specialiseren, zoals in dit geval op ijs en barbecue. Dan komt de klandizie steeds vaker terug en kunnen de winstmarges wat groter worden.
Het winkeltje loopt goed, zeker als je bedenkt dat ze jaren geleden ook een winkeltje hadden wat failliet is gegaan. Het beschikbaar gestelde terugkeerbudget heeft er duidelijk aan bijgedragen dat hun toekomstdromen nu dáár zijn en van een nieuwe migratiepoging naar Europa geen sprake meer is.